चिंतने ​

साधनेचे पहिले सूत्र: अनुताप

आपल्या मधील अज्ञाना मुळे, अर्धवट ज्ञाना मुळे, माहिती मुळे आपल्या जीवनात व्यावहारिक, तथा पारमार्थिक चुका घडत असतात. आपल्या मध्ये अहंकार जर घट्ट असेल तर विकृत मन त्या चूका अव्हेरते.

आपल्या हातून सहसा काही चुकत नाही अशी मानसिकता असते त्या मुळे पुढचा विकास खोळंबतो. साधकाला साधनेत दक्ष राहून झालेल्या चुकांचे दुःख होणे अपेक्षित असते.

मनाच्या सूक्ष्म, अस्थिर अशा विविध स्तरांवर सतत आसक्तींची घालमेल होत असते. यम-नियम माहित असतात तरीही वृतींची ओढाताण त्यांची एकाग्रता भंग करतात. चित्त समत्वाच्या जाणिवेत येत नाही. ईश्वर अजूनच दूर जातो.

भक्ती-प्रेमाच्या माध्यमातून ईश्वराला आळवावे. आपल्या सगुण ईश्वरा समोर अश्रू ढाळावेत. हे भक्तीचे रुदन चित्त शब्द्धी करते.

हाच अनुताप, ईश्वर प्राप्तीसाठी.

अनुदिनी अनुतापे तापलो राम राया - रामदास स्वामी.

हा अनुताप साधकाला साधनेच्या विविध टप्प्यांवर साथ देत असतो.

आपल्या मानसिकतेचे आत्मनिवेदन सतत त्या ईश्वरा कडे करावेच लागते. साधनेचा तो अविभाज्य भाग असतो.

अश्रूंच्या त्या तप्त कणातून,

चित्त शुद्ध ते होतच गेले ।

आत्मप्रभेच्या प्रकाशातून,

जीवन तेही फुलतच गेले ॥

अनुतापाचा आधार साधनी,

भाव विभोरता मम त्या जीवनी ।

राम होऊनि कृष्ण जाणुनी,

आत्मप्रभेतच सर्व डोलवी ॥

‘अनुताप' हे साधक जीवनातील महत्त्वाचे प्रथम सूत्र आहे - मानव जीवन का? व कशासाठी याचा तो वैचारीक परिपाक आहे.

आत्मप्रवासी,

स्वामी स्वरूप स्वानंद.